Gần 47.000 Học Sinh Hà Nội Không Có Chỗ Vào Trường Công Lập Việc Tuyển Sinh Lớp 10Sẽ Diễn Ra Như Thế Nào?

Nhiều năm qua, kỳ thi vào lớp 10 tại Hà Nội luôn là cuộc đua căng thẳng bậc nhất, không thua kém kỳ thi đại học. Với tỷ lệ học sinh đỗ vào lớp 10 công lập dao động từ 60-64%, một suất học giữa lòng Thủ đô trở thành giấc mơ không dễ dàng. Cuộc đua khốc liệt ấy không chỉ phản ánh áp lực học tập mà còn cho thấy sự bất cập kéo dài trong việc quy hoạch, mở rộng và đầu tư cho hệ thống trường công.

Gần 47.000 học sinh không có chỗ vào công lập

Theo công bố của Sở GD-ĐT Hà Nội chiều 13/5, kỳ thi vào lớp 10 công lập năm 2025 có hơn 103.456 học sinh đăng ký dự thi, trong khi tổng chỉ tiêu tuyển sinh vào 115 trường THPT công lập không chuyên chỉ ở mức 75.670. Điều này đồng nghĩa, gần 47.000 học sinh sẽ không có chỗ học trong hệ thống trường công lập, buộc phải tìm đến các lựa chọn khác như trường tư thục, trung tâm giáo dục thường xuyên, trường nghề hoặc chương trình 9+.

Mặc dù ngành giáo dục đã “rất cố gắng” tăng tỷ lệ học sinh vào lớp 10 công lập lên 64% (so với mức 60-61% của những năm trước), nhưng con số thực tế vẫn cho thấy một khoảng trống lớn trong đáp ứng nhu cầu học tập của học sinh trên địa bàn.

Tỷ lệ chọi căng thẳng cứ 2 em thi, 1 em trượt

Theo thống kê chính thức từ Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nội, kỳ thi tuyển sinh vào lớp 10 công lập năm 2025 tiếp tục ghi nhận tỷ lệ chọi ở mức cao tại nhiều trường trung học phổ thông, đặc biệt là các trường thuộc khu vực nội thành. Trường THPT Yên Hòa (quận Cầu Giấy) là cái tên có tỷ lệ chọi cao nhất với mức 1/2,44, nghĩa là gần 3 học sinh dự thi mới có 1 em trúng tuyển. Đây là một trong những trường “top đầu” lâu năm, luôn nằm trong danh sách có tỷ lệ cạnh tranh gay gắt bậc nhất thành phố.

Xếp ngay sau là Trường THPT Lê Quý Đôn – Hà Đông với tỷ lệ 1/2,35 và THPT Kim Liên với tỷ lệ 1/2,15 – đều là những ngôi trường có truyền thống về chất lượng học tập, vị trí thuận lợi và được nhiều phụ huynh kỳ vọng con em mình sẽ theo học. Mặc dù năm 2025 là năm đầu tiên sau 3 năm liên tiếp không có trường nào tại Hà Nội có tỷ lệ chọi vượt mốc 1/3, nhưng bức tranh chung vẫn cho thấy một cuộc cạnh tranh căng thẳng và khốc liệt ở nhiều khu vực.

Tại các quận nội thành, nơi tập trung đông dân cư và có nhiều học sinh đạt học lực khá – giỏi, tỷ lệ chọi vẫn ở mức rất cao. Trung bình, cứ hai em học sinh thi thì có một em không giành được suất học công lập – tức một nửa số học sinh sẽ phải tìm phương án thay thế, có thể là trường tư thục, trung tâm giáo dục thường xuyên, hoặc trường nghề. Với nhiều gia đình, đặc biệt là những phụ huynh có kỳ vọng lớn về con đường học vấn truyền thống, việc con trượt công lập giống như một “cú sốc” không nhỏ.

Trong tâm lý của không ít phụ huynh, kỳ thi vào lớp 10 còn căng thẳng hơn cả kỳ thi đại học. Nếu như thi đại học, học sinh đã có nhiều năm để tích lũy kiến thức, có thể lựa chọn ngành nghề đa dạng và nguyện vọng phong phú, thì với lớp 10, cơ hội chỉ có một lần – một cánh cửa duy nhất với rất ít phương án dự phòng. Nhiều bậc cha mẹ mô tả đây là kỳ thi “định đoạt tương lai”, là cột mốc “bước ngoặt của đời học sinh”, nơi mà nếu con em họ không thể đỗ vào trường công, hành trình học tập sau đó sẽ khó khăn, tốn kém và thậm chí bị rẽ sang hướng khác.

Tỷ lệ chọi cao không chỉ tạo nên áp lực lớn với học sinh mà còn khiến nhiều gia đình rơi vào trạng thái lo lắng, căng thẳng kéo dài suốt năm học lớp 9. Nhiều phụ huynh không ngại đầu tư cho con học thêm từ sớm, tham gia các lớp luyện thi, thuê gia sư kèm cặp để nuôi hy vọng giành được suất vào trường công. Học sinh cũng phải mang trên vai gánh nặng kỳ vọng, vừa hoàn thành chương trình THCS, vừa chịu áp lực thi cử gay gắt.

Càng gần đến ngày thi, “nhiệt” của cuộc đua càng trở nên nóng bỏng. Không ít học sinh lâm vào tình trạng mất ngủ, suy nhược tinh thần, còn phụ huynh thì “ngồi trên đống lửa” vì lo lắng con không đủ sức cạnh tranh trong cuộc chiến quá nhiều khắc nghiệt.

Vì sao phụ huynh quyết bám trường công lập?

PGS.TS Đặng Thị Thanh Huyền nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu Khoa học Quản lý Giáo dục phân tích rằng cuộc đua khốc liệt vào lớp 10 công lập phần lớn đến từ tâm lý xã hội: phụ huynh vẫn mong muốn con mình được học trong môi trường “công lập” với học phí vừa phải, chương trình chuẩn hóa và uy tín truyền thống.

Bên cạnh đó, hệ thống trường tư, trung tâm giáo dục thường xuyên hay các trường nghề chưa thể tạo được niềm tin rộng rãi từ phụ huynh, nhất là về chất lượng đầu ra, định hướng nghề nghiệp và cơ hội tiếp tục học lên cao.

Ngoài ra, còn một yếu tố quan trọng: mức học phí tại các trường tư thục hiện nay đang là rào cản rất lớn.

Học phí trường tư bài toán quá sức chịu đựng

Trong bối cảnh hệ thống trường công lập không đáp ứng đủ nhu cầu, nhiều phụ huynh buộc phải tính đến phương án cho con theo học trường tư thục. Tuy nhiên, lựa chọn này không hề dễ dàng khi chi phí học tập tại các trường tư ngày càng trở thành gánh nặng lớn đối với nhiều gia đình, đặc biệt là những hộ có thu nhập ở mức trung bình khá.

Theo khảo sát mới nhất, học phí lớp 10 tại các trường tư thục ở Hà Nội hiện nay có biên độ dao động rất lớn, từ khoảng 2 triệu đồng/tháng ở một số trường phổ thông tư thục quy mô vừa và nhỏ, cho đến gần 90 triệu đồng/tháng ở các trường quốc tế hoặc trường liên kết đào tạo theo chương trình song ngữ. Sự chênh lệch này phản ánh rõ mức độ phân tầng trong hệ thống giáo dục tư thục hiện nay – nơi mà mức học phí đang trở thành rào cản rõ rệt với phần lớn phụ huynh học sinh.

Không dừng lại ở học phí cơ bản, nhiều trường còn thu thêm các khoản phí chương trình tăng cường, bổ trợ kỹ năng sống, tiếng Anh quốc tế, các môn nghệ thuật, thể thao… Những khoản phụ phí này, theo thống kê, có thể dao động từ vài trăm nghìn đến vài triệu đồng mỗi tháng, khiến tổng chi phí thực tế đội lên gấp 1,5 đến 2 lần so với con số công bố ban đầu. Ngoài ra, phụ huynh còn phải chi trả cho đồng phục, sách vở riêng, phí xe đưa đón, ăn bán trú, dã ngoại, thiết bị học tập công nghệ... Tất cả cộng lại có thể lên tới hàng chục triệu đồng mỗi tháng – một con số không nhỏ so với thu nhập của đại đa số gia đình ở Hà Nội.

Trong khi đó, thu nhập bình quân đầu người tại Hà Nội chỉ khoảng 6,86 triệu đồng/tháng (theo thống kê gần nhất). Nếu trong gia đình chỉ có một người lao động chính, việc dành tới 30-70% thu nhập để chi trả cho con đi học tư là một bài toán thiếu bền vững, thậm chí không khả thi. Với những gia đình có 2-3 con đang độ tuổi đến trường, áp lực tài chính lại càng lớn.

Chia sẻ về vấn đề này, hiệu trưởng một trường THPT tư thục tại Hà Nội thẳng thắn thừa nhận: “Không phải phụ huynh cố chấp hay mang tư duy cũ kỹ nên mới nhất quyết phải cho con vào trường công. Điều mà họ thực sự mong muốn là con mình được học trong môi trường có chất lượng giáo dục tốt, với mức học phí hợp lý và bền vững trong nhiều năm học. Thực tế hiện nay, nhiều trường tư thục – nhất là các trường theo mô hình quốc tế hoặc song ngữ – đang đặt ra mức học phí vượt xa khả năng chi trả của phần lớn người dân.”

Xem thêm mẫu xe 50cc phù hợp với học sinh THPT: Xe Ga 50cc VespaS Dibao Pansy XS Chất Lượng Cao

Quá tải trường lớp hệ lụy từ tốc độ đô thị hóa nhanh

Một trong những nguyên nhân gốc rễ dẫn đến khủng hoảng chỗ học công lập là tốc độ tăng dân số quá nhanh, trong khi hệ thống trường lớp lại không phát triển tương xứng. Các khu đô thị mới, chung cư mọc lên ngày càng nhiều, tạo ra các “phường dân số mới” mà thiếu đi trường học đi kèm.

Bà Huyền nhấn mạnh: “Một khu đô thị mới có thể tương đương dân số của một phường, nhưng trường học không được xây dựng kịp thời khiến áp lực đè lên những trường đã tồn tại”.

Thống kê của Sở GD-ĐT Hà Nội cho biết, hiện có 5 quận thiếu nhiều trường THPT công lập nhất là: Cầu Giấy, Tây Hồ, Hà Đông, Hoàng Mai và Nam Từ Liêm.

Hiện nay, Hà Nội có khoảng 119 trường THPT công lập và trên 100 trường tư thục, cùng với các trung tâm giáo dục thường xuyên, trường trung cấp nghề, cao đẳng nghề.

Theo ông Trần Thế Cương – Giám đốc Sở GD-ĐT Hà Nội – thành phố đặt mục tiêu bảo đảm 100% học sinh tốt nghiệp THCS có nguyện vọng tiếp tục học đều có chỗ học, thông qua đa dạng hóa hệ thống trường lớp.

Tuy nhiên, nhiều chuyên gia cho rằng việc phân luồng hiện nay vẫn chưa hiệu quả, do còn chịu sức ép từ phụ huynh và thiếu truyền thông định hướng nghề nghiệp rõ ràng. Tâm lý “học nghề là dành cho học sinh yếu” vẫn đeo bám xã hội, khiến các mô hình giáo dục thay thế chưa thực sự được coi trọng.

Cuộc đua vào lớp 10 công lập ở Hà Nội đang là hồi chuông cảnh tỉnh cho bài toán quy hoạch và đầu tư giáo dục bền vững. Khi hệ thống công lập không còn đủ sức chứa, giải pháp không nằm ở việc gia tăng áp lực thi cử, mà cần một cái nhìn tổng thể, dài hạn và nhân văn hơn cho tương lai của hàng chục nghìn học sinh mỗi năm. Theo dõi Xedapchaydien để cập nhật những thông tin mới nhất.